Reverberacija je pojava da zvuk, usled refleksija, opstaje u zatvorenom prostoru i nakon prestanka emisije od strane izvora. Vremenom reverberacije T_R se u psihoakustici naziva vreme koje protekne pre nego što zvuk dovoljno oslabi da postane nečujan, a jedna od mera vremena reverberacije u tehnici je reverberaciono vreme T₆₀, koje se definiše kao vreme koje je potrebno da intenzitet zvuka oslabi za 60dB u odnosu na svoju vršnu vrednost.

Vreme reverberacije neke prostorije, izraženo u sekundama, se u prostorijama sa dugom reverberacijom (T_R>0,8s) može približno odrediti prema obrascu koji je 1890-ih empirijski odredio Sabine:

T_R=(24⋅ln10)/c₂₀×(V/A)≈0.162⋅(V/A),

u kome su:

• c₂₀ - brzina zvuka na temperaturi od 20⁰C, približno 334 m/s;
• V - zapremina prostorije izražena u kubnim metrima (m³);
• A - totalna apsorpcija prostorije, koja se izražava jedinicom saben, a koja se izračunava kao zbir apsorpcija svih površina koje zatvaraju prostoriju, pri čemu je apsorpcija svake od površina jednaka proizvodu veličine te površine i koeficijenta apsorpcije materijala kojim je površina pokrivena, A=_i=1∑^i=NS_i⋅α_i, gde je sa N označen broj površina koje zatvaraju prostoriju.

Kao što se može uočiti, vreme reverberacije zavisi od koeficijenta zvučne apsorpcije materijala koji pokriva zidove prostorije, pa se merenjem vremena reverberacije mogu određivati koeficijenti zvučne apsorpcije materijala, a u tu svrhu se grade namenske prostorije, koje se nazivaju reverberacione komore>.

Usled zavisnosti vremena reverberacije od koeficijenta zvučne apsorpcije, koji zavisi od frekvencije zvuka, i vreme reverberacije zavisi od frekvencije zvuka, pa je vreme reverberacije tipično duže na niskim frekvencijama, a kraće na višim frekvencijama. Ova osobina reverberacije u nekoj prostoriji opisuje se odnosom prosečnog vremena reverberacije i minimalnog vremena reverberacije:

K=T_sr/T_min.

Reverberaciona komora ima oblik paralelepipeda dužine 8 metara, širine 6 metara i visine 5m. Kada je reverberaciona komora prazna, izmereno vreme reverberacije opisano je tabelom gore desno u okviru, ili tabelom "TR" koja se može preuzeti u Excel formatu putem linka za preuzimanje podataka. Ako se pod prekrije pokrivačem od materijala izabranog u meniju "Materijal", izmereno vreme reverberacije ima vrednosti prikazane u tabeli u sredini desne strane okvira. Odrediti koeficijent apsorpcije pokrivača.

Rezultat se može proveriti upoređivanjem sa tabelom koja se pojavljuje na donjoj desnoj strani okvira kada se izabere vrsta materijala u padajućem meniju "Materijal".

S obzirom da su dimenzije ove reverberacione komore dužina a=8m, širina b=6m i visina h=5mm, njena zapremina iznosi V=a⋅b⋅c≈240m³. Kada pod nije prekriven, sve površine su od istog materijala, čiji se koeficijent zvučne apsorpcije pri frekvenciji f=125Hz može odrediti na osnovu vremena reverberacije prazne komore pri toj frekvenciji T_R=29,9s, jer je po Sabenovom obrascu totalna apsorpcija reverberacione komore pri toj frekvenciji A=0,162⋅V/T_R=1,3 sabena, a koeficijent apsorpcije iznosi α=A/S=0,000551≈0,0006, jer je ukupna apsorpcija u slučaju prazne komore jednaka proizvodu ukupne površine komore i njenog koeficijenta zvučne apsorpcije.

Ako je pod ove reverberacione komore pokriven parketom, onda se vreme reverberacije pri frekvenciji f=125Hz skraćuje na T_R=13,2s, što znači da se ukupna apsorpcija povećava na A=0,162⋅V/T_R=2,95 sabena. Ukupna apsorpcija je u ovom slučaju jednaka zbiru apsorpcija poda A_P i nepokrivenih zidova A_Z=α_Z⋅S_Z=α_Z⋅(a⋅b+2⋅a⋅h+2⋅b⋅h)=0,00551⋅188m²=1,04 sabena, odakle sledi da ukupna apsorpcija poda pri frekvenciji f=125Hz iznosi A_P=A-A_Z=1,91 saben. Površina poda iznosi S_P=a⋅b=48m², pa je pri frekvenciji f=125Hz koeficijent apsorpcije parketa kojim je pokriven pod α=A/S=0,03979≈0,040.

Za uspešan rad reverberacionih komora potrebno je da njihova zapremina bude 200-250m³, a odnosi dimenzija njihovih stranica treba da budu 2^1/3:2^1/4:1. Vreme reverberacije, naravno, zavisi od materijala na podu i zidovima reverberacione komore.

U ovoj vežbi treba izarčunati karakteristike reverberacione komore oblika paralelepipeda koja ima idealne proporcije i zapreminu u propisanim granicama. Proračun podrazumeva izbor materijala poda i zidova i određivanje dimenzija komore. Materijal zidova se bira u meniju "Zidovi" a materijal podova u meniju "Pod". Izbor materijala utiče na vreme reverberacije usled koeficijenta zvučne apsorpcije, koji se može očitati iz tabele koja se otkriva aktiviranjem dugmeta "Tabela" ili u tabeli "alfa" koja se može preuzeti u Excel formatu putem linka za preuzimanje podataka.Vreme reverberacije se prikazuje u tabeli u na desnoj strani panela.

Dimenzije reverberacione komore takođe utiču na vreme reverberacije jer određuju zapreminu prostorije i veličinu površina koje ograničavaju prostoriju. Zapremina i površina reverberacione komore se prikazuju u poljima u desnoj strani gornjeg panela. Zadavanjem bilo koje dimenzije (dužine, širine i visine) reverberacione komore u odgovarajućem polju na levoj strani panela se izračunavaju preostale dimenzije tako da idealne proporcije reverberacione komore budu zadržane, pri čemu se programski ograničavaju uneti podaci tako da zapremina ostane u zahtevanim granicama.

Rezultat se može proveriti upoređivanjem sa podacima prikazanim u desnoj strani okvira kada se izaberu vrste materijala zidova i podova u padajućim menijima, odnosno postavi jedna od dimenzija komora u odgovarajućim poljima.

Neka je dužina reverberacione komore a=675cm=6,75m, njena širina b=635cm=6,35m i njena visina h=530cm=5,3m, i neka su zidovi napravljeni od hrapavih betonskih blokova, dok je pod betonski. Zapremina prostorije, kao paralelepipeda, je proizvod širine, dužine i visine V=a⋅b⋅h≈227m³, dok je površina paralelepipeda S=2⋅(a⋅b+a⋅h+b⋅h)≈240m².

Pri frekvenciji f=125Hz koeficijent zvučne apsorpcije zidova (od hrapavih betonskih blokova) iznosi α_Z=0,01, a sličnu vrednost ima i koeficijent zvučne apsorpcije betonskog poda α_P=0,01. Površina zidova iznosi S_Z=(a⋅b+2⋅a⋅h+2⋅b⋅h)≈182m², a površina poda iznosi S_P=a⋅b≈42m². Prema tome je totalna apsorpcija prostorije A=S_P⋅α_P+S_Z⋅α_Z=2,24sabena, a vreme reverberacije pri frekvenciji f=125Hz iznosi T_R≈0.162⋅(V/A)=16,4s.